Rijden op illegale e-bike of e-step? Dit zijn je risico's

• 1. Wanneer is een voertuig illegaal?
• 2. Wat kan het je kosten?
• 3. Hoe groot is de pakkans?
• 4. Wie is verantwoordelijk?

Wanneer is een voertuig niet toegestaan op de openbare weg? Wat zijn de mogelijke boetes en aansprakelijkheid bij een boete? Hoe groot is de pakkans én wie is er verantwoordelijk bij een rechtszaak, de bestuurder, de verkoper of de fabrikant? Bram duikt diep in de wereld van de illegale e-bike en e-step en vertelt het je allemaal.

1. Wanneer is een voertuig illegaal?

Een e-bike is illegaal als-ie: boven de 25 km/u nog ondersteunt, een krachtigere motor heeft dan 250W of een ‘gashendel’ heeft waardoor je niet hoeft te trappen tijdens het fietsen. Dan valt ie namelijk niet meer onder de uitzonderingspositie van de e-bike en is het een motorvoertuig, gelijk aan een auto of motor, maar dan zonder keuring, kenteken of WA-verzekering.

Op de Super73 S2 kan je ook heel makkelijk illegaal rijden. Je pakt de app, zet ‘m in standje 4, en je rijdt 45 km per uur. Er staan wel een waarschuwinkje onder standje vier, maar die is niet moeilijk te negeren. Hetzelfde geldt voor een VanMoof met de Moover-app of de Untamed-Android-app bij een Cowboy-fiets.

De elektrische step is zo goed als altijd illegaal. Het maakt niet uit of je er een zitje op hebt gemonteerd, een helm draagt of het als speelgoed wordt aangeschreven: het mag allemaal niet op de openbare weg.

Bij de step zijn er twee uitzonderingen: heb je een step met stepondersteuning, die alleen werkt als je zelf blijft steppen, dan ziet het Rijk dat als een e-bike en mag het dus wel op de openbare weg, zonder verzekering. Let wel: er is maar één Rijks-website die dit verhaal ondersteunt. Voor deze video heb ik contact gehad met letselschade-advocaat Nils Jonker, en hij liet aan mij weten dat in een rechtszaak zo’n vermelding op een site zo maar omver geworpen kan worden, met als argument: een e-step is geen e-fiets. Bij een ongeluk kan je met je step met trapondersteuning dus nog steeds gezien worden als motorvoertuig en dat is belangrijk voor het kostenplaatje.

De tweede uitzondering is een reeks aan vreemde voertuigen die getypeerd zijn als Bijzondere Bromfiets. Kijk maar eens hoe vreemd ze zijn. Ik vermoed dat jij die niet hebt en de categorie is aan het verdwijnen, dus deze kunnen we buiten beschouwing laten.

2. Wat kan het je kosten?

In alle bovenstaande gevallen komt het op hetzelfde neer: je rijdt op een gemotoriseerd voertuig zonder goedkeuring voor toelating tot het verkeer op de weg. Voor de kenner: dit is boetecode K024 en dat kost je vandaag de dag 420 euro. Ka-ching! In 2024 wordt dit zo’n 460 euro.

Maar dan ben je er nog niet. Je rijdt namelijk ook onverzekerd rond op je motorvoertuig. Boetebedrag in 2024: €495. En heb je geen rijbewijs? Dan komt daar €430 bij. Ik moet wel zeggen: je moet wel een hele kwaaie agent treffen wil je de boetes alle drie krijgen, maar het kan wel.

Maar dan ben je er nog niet. De politie heeft het recht om je voertuig in beslag te nemen en nooit meer terug te geven. Daar gaat je nieuwe Xiaomi-step à €500 of je fabtike van +€1000.

Vroeger werden deze stepjes en e-bikes per opbod verkocht op een veilingsite, maar tegenwoordig worden ze vrijwel altijd vernietigd. Dit invorderen gebeurt niet heel vaak, maar mag wel. In oktober oordeelde de ombusman nog dat het OM volgens de wet gehandeld had met het vernietigen van een e-step.

Maar dan ben je er nog niet en dan komen we bij het onderwerp verzekeringen en daarvoor heb ik dus uitvoerig gesproken met Nils Jonker, letselschadeadvocaat, een specialist op dit vlak. Een illegale e-step of e-bike kan je hebben verzekerd tegen schade, via een fietsverzekering, maar in het geval van een ongeluk is het maar de vraag of je iets vergoed krijgt van je eigen schade. Mogelijk houdt bij een rechtszaak of vervolgonderzoek van de verzekeraar je verzekering geen stand, want het voertuig is illegaal op de openbare weg. In de polisvoorwaarden staat vrijwel altijd een dekkingsuitsluiting voor die situatie. Wordt dus bewezen dat het een illegale e-step of e-bike is, dan krijg je de schade aan jouw eigen voertuig mogelijk niet vergoed.

Maar dan ben je er nog niet en nu wordt het echt naar. Stel je veroorzaakt een ongeluk en rijdt iemand het ziekenhuis in. Op een legale fiets of e-bike zal dit veelal gedekt zijn onder een AVP; een Aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren. De meeste mensen hebben die wel. Maar deze verzekering biedt geen dekking voor schade veroorzaakt met een illegale e-bike en e-step. Een illegale e-bike of e-step wordt namelijk juridisch gezien als een ‘motorrijtuig’ (net zoals een auto of een scooter). Voor motorvoertuigen heb je een (verplichte) WA-verzekering (WAM) nodig. Die kan je niet afsluiten voor een illegale e-bike of e-step, omdat het voertuig niet gekeurd is voor de openbare weg. Dit wil zeggen dat je zelf voor alle kosten van de schade moet opdraaien. Kan iemand nooit meer werken, dan moet jij, persoonlijk, alle gemiste inkomsten betalen. Kan iemand het huishouden niet meer doen, dan betaal jij tot in den treure de hulp.

Het is zelfs zo dat jij op je illegale motorvoertuig voor de beoordeling of je aansprakelijk bent gelijk komt te staan met de auto en de scooter. In Nederland zijn ‘zwakkere’ verkeersdeelnemers zoals voetgangers en ‘echte’ fietsers beschermd. Zelfs als het niet jouw schuld is, kan jij bij een botsing met voetganger of fietser nog steeds een groot gedeelte van de schade betalen. Jaiks.

Eindsom: wat kan het je dus kosten? Het gaat van een waarschuwing van 0 euro, tot een boete van 460 euro, tot al het geld wat je hebt en wat je ooit gaat bezitten in de toekomst.

3. Hoe groot is de pakkans?

We hebben dus twee situaties waarbij het je geld kan kosten. Een staandehouding door de politie, OF een aansprakelijkheids-kwestie bij een rechtszaak of verzekeraarsonderzoek.

Als eerste: wat is de politie-pakkans? Die is niet zo hoog, zeg ik als fanatiek e-stepper en illegale e-biker die nog nooit staande is gehouden. Ik ken genoeg verhalen van mensen die al meerdere malen zijn beboet en waarvan de voertuigen zijn gevorderd en nooit meer terug zijn gegeven, maar het zijn de uitzonderingen. En in de regel wordt eerst een officiële waarschuwing gegeven en bij een tweede staandehouding pas bekeurd.

Hoe opvallender je bent, hoe groter de kans. Een e-step is zichtbaarder illegaal dan een opgevoerde VanMoof. De snelheid kan met een snelheidspistool worden gemeten, maar het is voor de politie moeilijk te bewijzen dat je te hard gaat op een e-bike dankzij de ondersteuning, want je kan ook hard rijden op beenkracht en dat mag wel.

Wel zijn er e-bike-rollerbanken in ontwikkeling, waarmee simpel getest kan worden hoe hard een fiets met ondersteuning kan gaan. Die zien we waarschijnlijk het eerst in Amsterdam, vanaf begin 2024.

Maar neem nou de Super73 S2. Zet je ‘m via de officiële Super73-app in het illegale standje 4 en negeer je die piepkleine melding onderin, dan rij je met ondersteuning 45 km/u. Maar zet je de fiets bij een controle snel uit en weer aan, dan staat ie weer in standje 1 en rij je wel binnen de regels. Hoe legaal dat precies is, lees je hier. Daarvoor moet de politie wel echt veel kennis in huis halen om dat allemaal te weten.

Dan de tweede situatie, over aansprakelijkheid. Spreek je met een advocaat, dan gaat het natuurlijk over het allerslechtste scenario dat er ooit kan gebeuren. En dit wil ik echt niet bagatelliseren: het kan echt en het zal gaan gebeuren. Maar je moet wel echt je best doen wil je met een e-stepje van 15 kilo iemand arbeidsongeschikt maken voor de rest van z’n leven. Het kan, maar de kans is klein. Bij een fatbike die zich gedraagt als een brommer is de kans alweer groter.

Bij een groot ongeluk worden de voertuigen in beslag genomen en uit die analyse kan blijken hoe hard de bestuurder reed en hoe hard het voertuig kan. Als dan blijkt dat het voertuig illegaal is, dan heeft dat dus grote consequenties voor de bestuurder.

4. Wie is verantwoordelijk?

Er zijn nog weinig tot geen rechtszaken over aansprakelijkheid en illegale e-bikes of e-steps, maar die gaan er wel komen. Dan zal ook blijken in hoeverre een fabrikant of verkoper verantwoordelijk is. Mag een UrbMob Kick&Go wel op de doos zetten dat ie ‘100% legaal in Nederland’ is? Mag een Super73 wel in de app aanbieden om veel te hard te gaan? En wat is de verantwoordelijkheid van Cowboy dat er via een Android-app gemakkelijk de snelheids-begrenzer eraf gehaald kan worden? De vraag is dan ook: waar eindigt de verantwoordelijkheid van de fabrikant en van de verkoper, en waar begint de verantwoordelijkheid van de consument? Mocht je illegaal willen gaan rijden, dan moet jij daar goed over nadenken.

En nu?

Na dit onderzoek ben ik wel anders gaan kijken naar mijn illegale avonturen de afgelopen jaren. Het is een journalistiek onderzoek met gevaar voor eigen leven én portemonnee. Daarin maak ik steeds een afweging hoe verantwoordelijk dit is voor mezelf en mijn omgeving, nog los van aansprakelijkheid. Dat moet jij ook doen als je van plan bent illegaal te gaan rijden.

De oorzaak van al die illegale voertuigen is deels te vinden in het Nederlandse beleid. Er is geen land in de EU zo traag als Nederland, met nieuwe regelgeving rondom stepjes en e-bikes die harder willen. Dan worden mensen onrustig en gaan ze hun eigen regels bepalen.

Maar goed, wat je ook doet: ben voorzichtig voor je omgeving en voor jezelf, zowel voor je gezondheid als voor je aansprakelijkheid. Nu weet je in ieder geval wat er allemaal boven je hoofd hangt.