- Een duidelijker onderscheid tussen gebruikte en afgedankte voertuigen
- Criteria voor het identificeren van “technisch niet-herstelbare” voertuigen
- Een voorstel voor een verordening dat nog moet worden aangenomen
In juli 2023 stelde de Europese Commissie voor om haar tekst over “autowrakken” (ELV’s) te herzien om ervoor te zorgen dat hun inzameling en recycling beter worden beheerd. In deze context werdt in recente berichten en artikelen online beweerd dat de Europese Unie reparaties aan auto’s “ouder dan vijftien jaar” gaat verbieden. Dit is misleidend: deze ontwerpverordening – die nog moet worden aangenomen – bevat geen specifieke maatregelen voor auto’s ouder dan vijftien jaar. Dit heeft de Europese Commissie ook aan AFP bevestigd. Een van de doelen van de ontwerpverordening is om een duidelijker onderscheid te maken tussen gebruikte en afgedankte voertuigen, zonder particulieren te verhinderen om reparaties uit te voeren, legde een milieudeskundige uit.
Nederlandstalige artikelen en posts op sociale media waarin bijvoorbeeld wordt beweerd dat “de Europese Unie […] reparaties aan auto’s ouder dan vijftien jaar [wil] verbieden” of voorstelt “om reparaties aan auto’s ouder dan 15 jaar te verbieden” zijn sinds eind januari 2024 meer dan honderd keer gedeeld door gebruikers op sociale media (hier, hier, hier en hier).
Vergelijkbare misleidende berichten werden ook honderden keren gedeeld in het Frans, Duits, Roemeens en Grieks.
Screenshot van artikels met de misleidende berichten, vastgelegd op 3 maart, 2024
In juli 2023 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor de herziening (link hier gearchiveerd) van de verordeningen over de circulariteitseisen. Deze zijn van toepassing zijn bij het ontwerpen van voertuigen en het beheer van autowrakken. Maar het voorstel bevat geen specifieke maatregelen voor auto’s ouder dan vijftien jaar.
Op 22 januari 2024 nam AFP contact op met Adalbert Jahnz, woordvoerder van de Europese Commissie: “Er staat niets in [het voorstel van de Europese Commissie, ed.] dat reparaties aan auto’s ouder dan vijftien jaar (of enige andere leeftijd) zou verbieden. We hebben in deze tekst niets voorgesteld dat specifiek betrekking heeft op auto’s ouder dan vijftien jaar. […] Verschillende van de voorgestelde bepalingen zijn er juist op gericht om de repareerbaarheid van auto’s te ondersteunen”.
Dit bevestigt de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland aan AFP in een e-mail op 11 april 2024.
Emma Babin, een milieu- en energieadvocaat bij Gossement Avocats in Frankrijk, op 25 januari 2024 benaderd door AFP, zei ook dat “deze periode van vijftien jaar niet voorkomt in de tekst”.
Een duidelijker onderscheid tussen gebruikte en afgedankte voertuigen
De ontwerpverordening van de Europese Commissie is hier openbaar beschikbaar (link hier gearchiveerd).
AFP had begin december 2023 in een Engelstalig artikel al onderzoek gedaan naar misleidende beweringen die over de verordening de ronde deden. Gebruikers van sociale media hadden ten onrechte beweerd dat dit voorstel de EU in staat zou stellen om auto’s die niet aan de criteria voldoen “in beslag te nemen” en te “slopen”.
Albert Jahnz legde toen uit dat het doel van het voorstel was om “een beter kader te bieden voor de manier waarop autowrakken worden verwijderd om de inzameling, verwerking en recycling ervan te verbeteren”. Hij voegde daaraan toe dat “elke eigenaar verantwoordelijk blijft voor de beslissing wat er met zijn voertuig gebeurt”, aangezien de EU voertuigen niet in beslag kan nemen of kan verwijderen.
De tekst is gericht op het verbeteren van de verwerking van autowrakken “door de kwantiteit en kwaliteit van hergebruikte, gereviseerde en gerecycleerde materialen te verhogen”. Daarmee zouden de milieueffecten moeten worden verminderd en de inzameling van autowrakken in de EU worden vergroot. Ook zou hiermee het aantal “vermiste voertuigen” en hun ecologische voetafdruk moeten worden verminderd. Dit alles heeft tot doel dat “gebruikte voertuigen die de EU worden uitgevoerd aan de technische voorschriften voldoen”.
De Europese Commissie legt hier uit dat “het voorstel geen eisen stelt aan het voertuig op basis van leeftijd, type, merk, model, herkomst of eigendomsvorm” ( hier gearchiveerd). “Het basisbeginsel is dat een voertuig als een autowrak wordt beschouwd wanneer het niet meer te repareren is”, schrijft de Europese Commissie.
De vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland meldde aan AFP: “Er staat niets in de voorgestelde wetgeving wat de reparatie van auto’s van een bepaalde leeftijd zou verhinderen. Integendeel, verschillende bepalingen zijn erop gericht de reparatie van auto’s te vergemakkelijken. Je kunt je auto altijd laten repareren als je dat wilt”.
De vertegenwoordiging legde verder uit: “Als je een auto bezit die onherstelbaar kapot is, specificeert de voorgestelde verordening dat je je er op een verantwoorde manier van moet ontdoen door de auto af te leveren bij een verwerker (in plaats van hem bijvoorbeeld ergens in de natuur of zelfs in je garage achter te laten waar hij giftige stoffen zou lekken en kostbare grondstoffen zou verspillen). Dit is vergelijkbaar met bestaande verplichtingen op nationaal niveau”.
Volgens een rapport van de Europese Commissie in 2021 verdwenen in 2017 3,8 miljoen autowrakken van de legale markt (link hier gearchiveerd). Volgens de Europese Commissie (link hier gearchiveerd) bereiken elk jaar meer dan zes miljoen voertuigen in Europa “het einde van hun levensduur en worden ze in Europa als afval behandeld”.
De voorgestelde verordening bepaalt hoe autoriteiten beslissen of een kapotte auto nog kan worden gerepareerd. Het idee is om een einde te maken aan een bepaald soort fraude, legde de vertegenwoordiging van de EC in Nederland verder uit.
“Volgens onze evaluatiestudie van de huidige richtlijn is het gebrek aan duidelijkheid over wat een ‘afgedankte auto’ is, een van de grootste mazen in de wet die door gewetenloze bedrijven wordt gebruikt om de EU-wetgeving te omzeilen”, zeiden ze.
Dit is ook wat advocaat Emma Babin aan AFP meldde: een verduidelijkte verordening “zal helpen voorkomen dat de regelgeving voor autowrakken wordt omzeild door voertuigen die in werkelijkheid onder de definitie van autowrakken vallen als tweedehands aan te bieden. Maar het omgekeerde is ook waar, want dit zou voorkomen dat een voertuig dat in feite gerepareerd kan worden, te snel wordt gesloopt.”
Criteria voor het identificeren van “technisch niet-herstelbare” voertuigen
Artikel 3 van de voorgestelde verordening (hier beschikbaar) definieert een “autowrak” als “een voertuig dat een afvalstof is zoals gedefinieerd in artikel 3, punt 1, van Richtlijn 2008/98/EG, of een voertuig dat volgens de criteria van deel A, punten 1 en 2, van bijlage I onherstelbaar is”.
De richtlijn in kwestie (link hier gearchiveerd) beschouwt afval als “elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen”. De bijlage (gearchiveerde link) bij de voorgestelde verordening somt een groot aantal criteria op om te bepalen of “een voertuig technisch niet meer kan worden gerepareerd”.
In deze criteria is vastgelegd of het voertuig “in stukken of gedemonteerd”, “aaneengelast” of “volledig afgebrand” is.
Een voertuig wordt ook als technisch onherstelbaar beschouwd als bij “de reparatie van het voertuig de motor, de versnellingsbak, de romp of het chassis [moet] worden vervangen, waardoor de oorspronkelijke identiteit van het voertuig verloren gaat”.
Dit betekent echter niet dat eigenaars van voertuigen ouder dan vijftien jaar – of welke leeftijd dan ook – deze niet meer mogen repareren, zei Emma Babin.
“We hebben hier eerder te maken met het geval van een eigenaar die een voertuig wil verkopen dat voldoet aan de onherstelbaarheidscriteria in de bijlage, en waarvan de reparatiekosten zodanig zullen zijn dat het twijfelachtig is of het de moeite waard is om het geregistreerd en op de weg te houden – in het bijzonder voor de koper. […] We moeten [uit dit voorstel voor een verordening] geen verbod op reparaties afleiden of het feit dat het vereist dat voertuigen worden gesloopt bij een erkend autowrakkencentrum. Het kader waarnaar wordt verwezen is dat van de verkoop van een voertuig”, zei de advocaat.
De voorgestelde verordening zou daarom van toepassing zijn op dealers die een auto als tweedehands proberen te verkopen terwijl deze technisch gezien als autowrak wordt beschouwd, in plaats van op eigenaren van dergelijke auto’s die deze voor eigen gebruik willen repareren.
Een arbeider loopt langs autowrakken die zijn opgeslagen voor hergebruik als tweedehandsonderdelen in Romorantin, Midden-Frankrijk, foto gemaakt op 9 september 2021 Eric PIERMONT AFP
Sommige Nederlandse artikelen schrijven ook dat het doel om verbrandingsauto’s, die als het meest vervuilend worden beschouwd, van de weg te halen onderdeel is van het ‘Fit for 55’-pakket.
“Fit for 55” is een reeks voorstellen om de EU-wetgeving aan te passen en nieuwe initiatieven te introduceren om de doelstelling te halen om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55 procent te verminderen. Volgens de Europese Raad zijn auto’s en bestelwagens verantwoordelijk voor 15 procent van de CO2-uitstoot in de EU. Om hier iets aan te doen, stelt de verordening geleidelijke doelstellingen voor de hele EU vast om de uitstoot van auto’s en bestelwagens na 2030 te verminderen en bevat het een doelstelling voor nieuwe auto’s en bestelwagens om de uitstoot in 2035 volledig te hebben verminderd.
Een voorstel voor een verordening dat nog moet worden aangenomen
In elk geval is deze herziening van de EU-regelgeving inzake autowrakken voorlopig niet meer dan een voorstel voor een verordening.
De tekst moet worden aangenomen met een meerderheid van de uitgebrachte stemmen in het Europees Parlement en met een gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad.
Volgens dit stemsysteem moet 55% van de lidstaten vóór stemmen (wat overeenkomt met 15 van de 27 lidstaten) en moeten de lidstaten die het voorstel steunen ten minste 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigen (gearchiveerde link).
Het is dus een langdurig proces en tussen de onderhandelingen, de validatie en de inwerkingtreding kunnen maanden of zelfs jaren verstrijken.
“Deze ontwerpverordening kan ingrijpend worden gewijzigd door de Europese Raad. Het is mogelijk dat deze tekst enkele verduidelijkingen behoeft om bepaalde categorieën voertuigen uit te sluiten”, voegt Emma Babin toe.
Het is niet de eerste keer dat AFP onjuiste beweringen over de EU of auto’s ontkracht. In 2023, nadat leden van de Europese Unie een overeenkomst hadden geratificeerd over het verbod op de verkoop van verbrandingsmotoren in nieuwe auto’s vanaf 2035, beweerden gebruikers op sociale media dat dit geen invloed zou hebben op klimaatverandering. Aan hun berichten was een onvolledige kaart gekoppeld waarop niet alle regio’s waren aangegeven waar vergelijkbare wetgeving of doelstellingen waren aangekondigd.
Aan het einde van hetzelfde jaar ging een misleidende post viral waarin gebruikers onder andere beweerden dat batterijen van elektrische voertuigen (EV) “volledig leeg” zouden zijn na drie uur in koud weer. Hoewel extreme temperaturen de prestaties van elektrische auto’s negatief beïnvloeden, kunnen deze auto’s nog steeds functioneren in dergelijke omstandigheden en testen tonen aan dat de batterij urenlang meegaat bij koude temperaturen.
